به گزارش روابط عمومی شبکه قرآن و معارف سیما به نقل از پایگاه اطلاع رسانی سیما، در این نشست که با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالله رضایی، مدیر طرح و برنامه شبکه قرآن و معارف سیما و مسئول دبیرخانه شورای معارف سیما، حجت‌الاسلام والمسلمین ابراهیم بهاری، کارشناس مذهبی و منتقد، حسین سلطان محمدی، منتقد، عبدالرحمان نظام اسلامی، مجری و مرتضی یعقوبی، تهیه‌کننده برنامه «تکیه خانه» و محمدهادی صلح‌جو، سرپرست گروه تلاوت شبکه قرآن و معارف سیما برگزار شد، ابعاد مختلف برنامه‌های مناسبتی محرم 99 در شبکه‌های مختلف رادیو و تلویزیون موردبررسی قرار گرفت.
دشواری‌های برنامه‌سازی در دوران کرونا
حجت‌الاسلام و المسلمین رضایی با اشاره به سختی‌های برنامه‌سازی در دوران کرونا گفت: شرایط روز جامعه و لزوم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، رسانه را به سمت برنامه‌سازی به شیوه‌ای متفاوت برد.
رضایی عملکرد رسانه را در این ایام مثبت دانست و متذکر شد: اینکه در سخت‌ترین شرایط هم پرچم حسینی (علیه السلام) زمین نمی‌ماند و جامعه مشتاق شور و شوق حسینی (علیه السلام) است، نشانه بلوغ جامعه دینی و کارآمدی رسانه ملی در شرایط بحرانی است.وی افزود: شبکه‌های تلویزیون از چند هفته قبل از آغاز محرم، تدارک حسینیه‌ای به وسعت ایران را دیدند تا در ایام کرونا، برای همه نوع موقعیت زمانی و شرایطی برنامه مناسب و ویژه‌ای داشته باشند تا به‌نوعی مخاطب در پای تلویزیون اقامه عزای حسینی (علیه السلام) را برپا کند.
این کارشناس دینی با اشاره به شکل و قالب برنامه‌های محرمی‌گفت: محتوا به‌خصوص محتوای دینی باید در قالبی ارائه شود که برای مخاطب جذابیت داشته باشد و مخاطب امروزی که در دنیای مدرن زندگی می‌کند، بتواند پیام را به‌سرعت جذب و از آن استفاده کند.
وی افزود: امسال 5930 دقیقه (98 ساعت) سخنرانی و 85 ساعت مداحی روی آنتن شبکه‌های سیما رفت و رسانه ملی توانست ضمن حفظ شأن منبر، فضای معنوی مناسبی را در دهه اول محرم تدارک ببیند.
تجربه موفق حسینیه تلویزیونی ایران
محمدهادی صلح‌جو، سرپرست گروه تلاوت و نغمات شبکه قرآن و معارف سیما و مجری برنامه «حسینیه ایران» با اشاره به‌دشواری تولید برنامه در شرایطی که برای اولین بار تجربه میشود، گفت: امسال باید با سازمان‌های مختلف هماهنگ می‌شدیم تا آنچه از رسانه ملی پخش میشود مغایرتی با دستورالعمل‌های بهداشتی نداشته باشد؛ شبکه‌های تلویزیونی خیلی خوب توانستند خود را با این شرایط هماهنگ کنند.
وی گفت: در نشستی که با مدیران سازمان تبلیغات اسلامی، هیئت رزمندگان اسلام و وزارت بهداشت برگزار شد، به این نتیجه رسیدیم که برنامه‌های ما در عین حفظ شور و حال حسینی (علیه السلام) باید در مسیر حفظ سلامتی عزاداران باشد؛ ازاین‌رو در برنامه‌هایمان شیوههای مختلف ازجمله همدلی مؤمنانه و مواسات و طرح هر خانه یک حسینیه را توصیه کردیم تا مخاطبان هم نذورات خود را ادا کنند و هم عزاداری‌شان درخور شأن سیدالشهدا باشد.
صلح‌جو تجربه محرم 99 را ترویج فضایی معنوی در عین رعایت دستورالعمل‌ها دانست و متذکر شد: شیوههای خلاقانه به کمک برنامه‌سازان آمد و امیدواریم بتوانیم در مناسبت‌های دیگر ازجمله اربعین نیز از این راهکارها استفاده کنیم.
لزوم تولید سریال‌های محرمی فاخر
حجت‌الاسلام بهاری، کارشناس مذهبی و منتقد رسانه با اشاره به عزاداری‌هایی که در مراکز استان‌ها روی آنتن رفت، گفت: در برنامه‌های معارفی و مناسبتی، ازجمله آثار ساخته‌شده برای ماه محرم، مطالب باید مستند و مستدل بیان شود و ما شاهد این دقت در برنامه‌های شبکه‌های مختلف سیما بودیم.
وی انتخاب مجری برای برنامه‌های محرمی را مهم دانست و گفت: مجری برنامه‌های محرمی‌کسی است که خودش از فضای ارتباطات سنتی برخاسته است و باعث اعتبار آن رسانه میشود، این فرد دیگر مجری‌گری نمی‌کند، بلکه خودش است و می‌تواند یک حسینیه را به خانه‌های مخاطبان ببرد.
حجت‌الاسلام بهاری به‌ضرورت نقد برنامه‌های مناسبتی اشاره کرد و گفت: باید از نظرات دیگران بهره‌مند شد تا کم‌و کاستی‌های هر برنامه پس‌ازاینکه روی آنتن رفت مشخص شود.
وی با اشاره به تکرار چند سریال و عدم توجه به ساخت سریال‌های قرآنی و دینی تأکید کرد: تکرار برخی از سریال‌ها مثل «مختارنامه» افتخار رسانه ملی است و رگه‌های تازه‌ای را برای مخاطب به تصویر می‌کشد. این‌ها گنجینه‌ای فراموش‌نشدنی‌اند، اما به قولِ مرحوم ملاقلی‌پور، امام حسین (ع) خورشید است، اما حول محورش میلیون‌ها سناریو و برنامه وجود دارد که تولید شدنشان هم ماندگاری می‌آورد و هم مخاطبانِ بسیاری دارد.
وی تأکید کرد: خوشبختانه آقای میرباقری این روزها در حال ساخت سریال «سلمان فارسی» است، اما باید توجه داشته باشیم که قرآن بیش از 5 هزار قصه دارد و بهترین سناریوها و سریال‌ها از درون آن استخراج میشود. امیدوارم برنامه‌سازان به سراغ سوژه‌هایی بروند که مایه مباهات تلویزیون ایران باشد.
هر خانه یک تکیه
مرتضی یعقوبی، تهیه‌کننده برنامه «تکیه خانه» نیز با تشریح جزئیات این برنامه گفت: هنگام طراحی این برنامه چگونگی زنده نگاه‌داشتن آیین عزای حسینی و استطاعت هر شخص نسبت به عزاداری امام حسین (علیه السلام)، حتی به‌اندازه نصب یک بیرق یا پرچم عزا در کنار رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی برایمان مهم بود.
وی افزود: امسال ما و همکارانمان محرم متفاوتی را پشت سر گذاشتیم و تجربیات خوبی برای تغییر در برنامه‌سازی کسب کردیم.
یعقوبی انتخاب مجری مناسبتی را بسیار مهم دانست و تأکید کرد: تسلط مجری بر محتوا، توانایی در خوانش اشعار و مراثی و حتی شناخت کاملی که از وعاظ و مداحان دیگر دارد، به نحوه اجرا کمک می‌کند. این توانایی‌ها سبب دیده شدن برنامه و موفقیت مجری و آنتن خواهد شد.
توجه به اقوام و گویش‌ها
عبدالرحمان نظام اسلامی، مجری برنامه «تکیه خانه» نیز از تدارک رسانه ملی برای تولید برنامه‌های مناسبتی از رمضان سال گذشته گفت و متذکر شد: ما در حالی برنامه‌های محرمی را می‌خواستیم اجرا کنیم که هنوز ستاد ملی کرونا به یک انسجام در برخورد با این ویروس در ماه محرم نرسیده بود و دستورالعملی برای نحوه عزاداری به ما ارائه نکرده بود، اما مجریان و برنامه‌سازان توانستند با این پدیده به‌درستی کنار بیایند و به دلیل عشق همه به سیدالشهدا (علیه السلام) انعکاس‌دهنده این شورآفرینی معنوی شدند.
وی افزود: ما در برنامه «تکیه خانه» فقط روی نحوه عزاداری تمرکز نکردیم، بلکه بحث نذورات و دستگیری از نیازمندان را هم پررنگ و مخاطبان را به همدلی و مواسات تشویق کردیم.
نظام اسلامی توجه به اقوام و گویش‌ها و آداب و سنت‌های عزاداری را گام مهمی در نمایش حماسه عاشورا دانست و گفت: تلاش کردیم در این ایام ایران حسینی (علیه السلام) را در سطح وسیعی به شبکه‌های بیاوریم و البته برای اربعین حسینی نیز با توجه به برگزار نشدن راهپیمایی گسترده، تلویزیون تدارکِ ویژه‌ای دیده و روی آنتن خواهد برد.
لزوم هماهنگی در اجرا
در ادامه حسن سلطان‌محمدی، منتقد با اشاره به اجراهای مناسبتی گفت: انتخاب مجری برای برنامه‌های مناسبتی بسیار مهم است و مجری باید این توانایی را داشته باشد که خود کارگردانی برنامه را بر عهده بگیرد.
وی افزود: در برخی از برنامه‌ها مخاطب دوست دارد حال و هوای معنوی و روحانی‌اش حفظ شود، اما ورود بی‌موقع مجری به فضای مرثیه و نوحه‌خوانی حال و هوای مخاطب را تغییر می‌دهد.
این منتقد با تأکید بر لزوم یکدست بودن اجراها و هماهنگی با کارگردان برنامه متذکر شد: نباید اجرای مناسبتی را آسان گرفت و صرف خواندن چند شعر و مرثیه و نگاه حزن‌آلود مجری را مناسبتی نمی‌کند، بلکه باید مجری از بطن این موضوع برخاسته باشد و دانش کافی برای چنین اجرایی داشته باشد.
وی متذکر شد: انتخاب اشعار هم جای خود دارد و باید همه جوانب و زوایای تولید و اجرای برنامه‌های مناسبتی با دقت بررسی و نقد مشفقانه پذیرفته شود.