یاد خدا 5 اردیبهشت 1401
درس های ماندگار از نهج البلاغه با حضور دکتر اسماعیلی (متن و صوت برنامه یاد خدا 5 اردیبهشت 1401)
بسم الله الرحمن الرحیم
صیرفی : الذین آمنوا وتطمئن قلوبهم بذکرالله الا بذکرالله تطمئن قلوب اللهم رب شهر رمضان الذی انزلت فیه القرآن وافترضت علی عبادک فیه الصیام صل علی محمد وال محمد وارزقنی حج بیتک الحرام فی عامی هاذا و فی کل عام اغفرلی تلک الذنوب العظام فانه لا یغفرها غیرک یا رحمان یا علام
چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی آن شب قدر که از غصه نجاتم دادند
سلام خدا بر پیامبر رحمت و خاندان مطهر و پاکشان اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم سلام خدا بر امام مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف و سلام خدا به شما مهمانان خوب ماه خدا وقتتان بخیر طاعاتتان قبول با افتخار کنار شما هستیم و ان‌شاءالله لحظاتی را در کنار سرور ارجمندم استاد محترم حوزه و دانشگاه عضو محترم مجلس خبرگان رهبری جناب آقای دکتر اسماعیلی عزیز خواهیم گذراند آقای دکتر سلام علیکم
استاد اسماعیلی: سلام علیکم ورحمه الله
بسم الله الرحمن الرحيم
اجازه بدهید به بینندگان عزیز هم عرض سلام و ادب داشته باشیم دیگر در اواخر ماه مبارک رمضان قرار می گیرند و باید خودمان را برای عید فطر آماده کنیم شب های قدر را پشت سر گذاشتیم ولی در روایات دارد که دهه آخر هر شب دارای ویژگی خاصی است دعا های خاصی هم دارد و مثل سایر شب ها نیست دهه آخر در ماه مبارک رمضان دیگر مشحون و آکنده ازانوار رحمت الهی و برکات خداوند متعال است که دعا می کنیم برای همه مردم و بر کشور ما و برای همه خوبان عالم مقدر بشود
صیرفی : آقای دکتر امروز روز قدر نامیده می شود دیشب شب قدر بوده درسته؟
استاد اسماعیلی: بله بطور کلی قاعده ای داریم که روزها را از باب توسعه و مجاز حکم همان شب را به شمار می آورند شب جمعه چقدر فضیلت دارد؟ روز جمعه هم همینطور است گاهی انسان کار خوبی را مثلا شب جمعه به یاد داشته است ۱۰۰ صلوات می فرستد روز جمعه هم که می فرستد یک قاعده کلی در باب اعمال هست که از فضیلت شب به روز هم سرایت می کند شب قدر هم همینطور است به روز قدر سرایت می کند روز ۲۳ ماه مانند شب بیست و سوم دارای عظمت و بزرگی است و دعاها مستجاب می شود از این فرصت باید نهایت استفاده را بکنیم ان‌شاءالله
صیرفی: خیلی ممنون هستیم از تشریف فرماییتان و قبول دعوت و زحمت نمی‌دانم خواهش کنم یا نه اسائه ادب می کنم اگر چیزی صلاح میدانید روزی ما هست از مرحوم حاج آقا مجتبی تهرانی رضوان الله تعالی علیه که شما توفیق داشتید سالیانی از عمرتان را کنار ایشان ملازم بودید و شاگردی کردید برای این روز های پایانی و باقی مانده ماه رمضان به ما عنایت بفرمایید اگر می خواهید تا آخر برنامه روزی شد
استاد اسماعیلی: شما فرمودید دیگر یاد ایشان زنده شد رضوان‌الله علیه و یاد همه معلمان و مربیان عرضم به حضور شما ایشان شب های قدرشان معروف بود دیگر در بازار تهران در همین ماه مبارک رمضان خیلی برای من پیام فرستادند از جاهای مختلف هنوز هم با اینکه ۱۰ سال دارد عبور می کند یاد شب های قدر مسجد جامع بازار تهران را زنده می کردند و می پرسیدند که بعد از ایشان کجا را توصیه می کنید در این شب ها شرکت کنیم شب های قدرشان خیلی معروف و نورانی بود ایشان حالا روزی این جلسه بود شما فرمودید واقعا نسبت به آمرزش در شب های قدر اعتقاد داشتند و اجازه نمی دادند کسی فکر کند شب قدر گذشت و او آمرزیده نشد واقعا این اعتقادشان بود به تعبیر خودشان می گفتند ترمیم گذشته قطعی است در شب قدر همین توبه که می کنیم و تصمیم می گیریم انجام ندهیم کارهای زشت را و جبران کنیم کار های خطایی را که قبلا کرده ایم حتما ترمیم می شود و خدا توفیق بدهد انسان جبران کند کار هایی را که از دستش بر می آید ایشان می فرمودند شما ترمیم گذشته را دارید به لطف خدا ولی ترسیم آینده دیگر دست خودمان است که چگونه تصمیم بگیریم و بخواهیم از حالا به بعد چگونه باشیم نباید روز بیست و سوم ما مثل روز قلبمان باشد یعنی یک تصمیمی باید گرفته باشیم برای عوض کردن خودمان و زندگیمان، از خدا می خواهیم و خدا را به همه بزرگان و محبوبان درگاهش قسم می دهیم که از توبه ای که شب گذشته کردیم و ان‌شاءالله او پذیرفته برگردیم و نشکنیم و بتوانیم اخلاق و رفتارمان و آدابی را که در زندگی رعایت می کنیم تغییر دهیم و یک قدم ان‌شاءالله به رستگاری نزدیک تر بشویم
صیرفی:الهی آمین، خدا رحمتش کند آقای دکتر قرار است که مهمان سفره نهج البلاغه باشیم هر وقت آقای دکتر می بینیم این افتخار را دارین خلاصه ای جلسه گذشته را باهم ببینیم سبک و سیاق آقای دکتر این است در این چند دقیقه ای که با شما هستیم یک مطلب را کامل بیان می کنند چیزی برای هفته بعد نمی ماند یعنی امروز که با ما همراه هستید یک کلید از امیرالمؤمنین علی علیه السلام هدیه خواهیم گرفت جلسه ای که گذشت راجع به اینکه خودمان را در معرض تهمت قرار ندهیم برایمان فرمودند
خلاصه جلسه قبل:
استاد اسماعیلی: ما نباید خودمان را در موقعیتی قرار بدهیم که دیگران را در معرض برداشت منفی و نادرست قرار می دهد به اصطلاح روایی نباید در موضع تهمت قرار بگیریم خیلی جالب است که بینندگان ما توجه داشته باشند به اینکه ما روایت نه روایاتی داریم که می گوید شما خودتان را در موضع بد بینی و تهمت و برداشت بد دیگران قرار ندهید
حضرت فرمودند "فان قرین السوء یغر جلیسه" خیلی هم گناه گردن دیگران نیست وقتی شما در جلسه ای می روی در مکانی حاضر می شوی که آن جلسه و مکان در شأن شما نیست و آن آدم ها هم ردیف شما نیستند روی شما اثر می گذارند فریب می دهند شما را مثلا در مجلسی خدای نکرده مثلا مجلس نامناسبی است از نظر اخلاقی ،وقتی انسان می رود آنجا روی او اثر می گذارند هم دیگران را به گناه می اندازد
...
صیرفی: ۳۰۰۰۰۷۲۰ مسیر ارتباط پیامکی ما و شما است در فضای مجازی هم
@yadekhoda_qtv
صفحه یاد خدا همیشه در دسترس شما است این را گفتم که اگر مثلا همین یکی دو دقیقه ای که ملاحظه فرمودید از اینکه خودمان را در معرض تهمت قرار ندهیم کامل آن را خواستید آرشیو آن هم روی پایگاه اطلاع رسانی شبکه قرآن و معارف سیما هم در فضای مجازی مورد استفاده شما قرار می گیرد ان‌شاءالله برای اساتید محترم معلم ها مادران بزرگواری که دغدغه فرزندانشان را دارند کشکولی است این مباحث ما در سر سفره نهج البلاغه از همه مسائل و درد ها یمان می توانیم بیاییم از این داروخانه دارو برداریم ان‌شاءالله استفاده کنیم همراهی شما ما را دلگرم می کند آقای دکتر فرمودید خودمان را در معرض قضاوت اشتباه قرار ندهیم این مردم یک طوری انگار به گناه نیندازید حالا این وظیفه ما، اجازه بدهید اینطور ادامه دهیم من جلسه قبل عرض کردم من بوی غذا بلند کردم همسایه من فکر کرد حالا برعکس من نهار دارم می خورم ماه رمضان حال برعکسش من همسایه هستم منزل شما بوی حلوا بلند شده است ظهر ماه رمضان من باید چه فکر کنم فکر کنم نهار میل می کنید یا برای افطار تدارک می بینید
استاد اسماعیلی: اینجا ما چند وظیفه داریم یکی از آنها و بلکه دو تا از آن را همه می دانیم من راجع به آن ها نمی گویم امروز می خواهم یک توصیه کمتر شنیده شده از علی علیه السلام در این زمینه عرض کنم آنکه همه ما بلد هستیم و شنیده ایم و ان‌شاءالله عمل می کنیم این است که ما حق نداریم به دیگران سوءظن نشان بدهیم این برداشت بد بکنیم تا بوی غذا بلند شد بگوییم این ظاهرا روزه دار است اما الان نشسته است و دارد لقمه می خورد حق نداریم سوءظن داشته باشیم مطلب بعدی که باز می دانیم و ان‌شاءالله عمل می کنیم این است که باید حمل بر صحت کنیم یک قاعده فقه است اخلاقی هم هست که ما وقتی سخنی از دیگران می شنویم یا کاری از دیگران می بینیم این سخن و این کار را می توانیم حمل بر گناه بکنیم و حمل بر غیر گناه یک طوری که کار، کار درستی باشد یا کار، کار غلطی باشد ما باید حمل کنیم بر صحت و بگوییم نه این کار را نمی کند نه تنها با شنیدن بوی غذا فوری قضاوت نکنیم که این دارد نهار می خورد در روز ماه مبارک رمضان بلکه بگویم نه اینکه اهل این حرف ها نیست یا حتی مثلا اگر هم واقعا می خورد شاید مریض است عذر شرعی دارد به من چه مربوط مگر من مسئول بررسی این امور هستم این دو بحث را من می خواهم کنار بگذارم یک اینکه سوءظن نداشته باشیم دوم اینکه حمل بر صحت کنیم اما اگر ما می خواهیم شیعه امیرالمؤمنین سلام الله علیها باشیم باید کار سومی هم بکنیم و چقدر دنیا عوض می شود اگر ما این دستور امیرالمؤمنین را به آن عمل کنیم علی علیه السلام می فرمایند سوءظن نداری هیچی حمل بر صحت می کنی هیچی بلکه باید آنچه را که از برادر دینی خودت می بینی به بهترین وجه ممکن تفسیر کنی دقت کنید
"ضع امر اخیک علی احسنه" نمی گوید "ضع امر اخیک علی حسنه" کار برادرت را حمل بر خوبی کن نه! به بهترین شکل برداشت کن فرض کنید من دارم از جایی عبور می کنم می بینم آقای صیرفی ما در مغازه ای است که نباید باشد این مغازه چیز های می فروشد محل خوبی نیست بد نام است می بینیم ایشان اینجاست بد ترین کار ممکن این است که من زود بگویم واعظان کاین جلوه در محراب و منبر می کنند چون به خلوت می روند آن کار دیگر می کنند
این خودش گناه است آن که گناه نکرده است اما من گناه کرده ام اما یک راهی هم دارد که بگویم مثلا ایشان شاید یک طلبی دارد جای دیگری پیدایش نکرده است اینجا برای طلبش آمده است یک احتمال دیگری هم می توانیم بدهیم و آن که آمده اینجا ارشاد کند امر به معروف و نهی از منکر کند دستش را بگیرد آقای صیرفی از آبروی خودش مایه گذاشته است رفته است کسی را ارشاد کند امیرالمؤمنین سلام الله علیها می فرماید به این مضمون شیعه باید سومی را هم انجام بدهد یعنی به بهترین شکل ممکن تفسیر کند من سلام می کنم شما جواب مرا نمی دهی
خیلی ها زود برداشت می کنند که آن شخص خودش را گرفته است رابطه را قطع می کند می بینید ۲۰ سال رفیق هستند بخاطر یک جواب سلام ارتباطشان قطع می شود یک احتمالی هم وجود دارد که او نشنیده باشد گرفتاری داشته باشد در فکر باشد نشنیده باشد می شود حمل بر صحتش که نشنید که جواب نداد حمل بر احسن کدام است؟ بگویم آقای صیرفی آنقدر در ماه مبارک رمضان مشغول ذکر و یاد خدا بود که سلام مرا نشنید که جواب بده ،امیرالمؤمنین می فرماید شیعه باید اینطور باشد نه اینکه بگوید نشنید بگوید چدن داشت ذکر خدا را می گفت نشنید این ها مثال است "ضع امر اخیک الا احسنه" این سفارش علی علیه السلام به ما است بله یک زمانی دلیل قطعی داریم که اینطور نیست آن یک چیز دیگری است
حضرت فرمود: "حتی یاتیک منه ما یعلبک منه" بله گاهی یک دلیلی وجود دارد و انسان یقین پیدا می کند او یک حرف دیگری است من یقین پیدا میکنم طرف داشت این گناه را انجام می داد اینجا دیگر حمل بر صحت به هیچ شکل ممکن نبود اینجا باید بروم امر به معروف و نهی از منکر بکنم وظیفه ام چیز دیگری است حضرت فرمود" ولا تظنن بکلمه خرجت من اخیک سوءا" هر سخنی که از دهان یک برادر یا خواهر دینی خارج شد" و انت تجد لها فی الخیر محملا" و بالاخره یک راهی وجود دارد برای توجیه و تفسیرش به نیکی و درستی اگر کوچک ترین راهی هم وجود دارد تو حق نداری تفسیر بد از سخن برادر یا خواهر دینی خود ارائه بدهی
بهترین تفسیر از کار دیگران و سخن دیگران درس امیرالمؤمنین علیه السلام برای امروز ما است
صیرفی: ان‌شاءالله محضر قرآن کریم مشرف می شویم روز های پایانی است خیلی ها قدر آن را می‌دانند می خواندم در احوالات آقای قاضی رضوان‌الله تعالی علیه می فرماید که هر لحظه که آزاد بودید در مسیر در هر کاری که هستید حد اقل یک توحید بخوانید تا در این شبانه روز که هر سه توحید یک ختم قرآن است در ماه رمضان که هر یک آیه ثواب یک تلاوت قرآن دارد چقدر عجیب چقدر خدا سفره ی رحمت گسترده ای را آماده کرده است این ساعات را قدرش را بدانیم رو به پایان است.
….
بهانه تراشی کار خوبی نیست معمولا ولی اینجا بهانه تراشی خیلی کار خوبی است
استاد اسماعیلی: احسنت، همینطور است همین علی علیه السلام که این ماه ما به یاد او بودیم و این شب ها در عزای او سوگواری کردیم فرمودند اگر می خواهید بهانه تراشی کنید ،بهانه تراشی کنید برای کار دیگران برای حرف دیگران که چطور حمل بر احسن کنید یک کاری کرده است ظاهرش بد است یک حرفی زده است ظاهرش ناجور است حضرت میفرمایند" اطلب لاخیک عذرا" نمی‌گوید اگر آمد عذرخواهی کرد بپذیر آن یک حرف دیگر است "اطلب لاخیک عذرا" تو خودت داوطلبانه بدون آنکه او بگوید یک عذری برایش بتراش یک عذری برایش پیدا کن که حمل بر بهترین شکل ممکن بشود خیلی جالب است فرمود" فان لم تجد له عذرا "اگر هرچقدر تلاش کردی هیچ راهی برای توجیه کار این آقا پیدا نکردی هیچ راهی برای توجیه این حرفی که زده است پیدا نکردی حضرت فرمود "فالتمس له عذرا" باز دنبال یک عذر دیگر باش در روایت دیگری هست که بگو یک دلیلی دارد من نفهمیدم و پیدا نکردم چقدر زیبا می شود زندگی اگر ما باهم اینطور رفتار کنیم و حمل کنیم کار یک دیگر را بر بهترین شکل ممکن هرچه فکر کردم هیچ راهی برای توجیه پیدا نکردم بگویم من نفهمیدم حتما یک عذری دارد و این را بگویم واقعا همینطور است خیلی وقت ها طرف یک عذری دارد ما نمی فهمیم نه اینکه حضرت بخواهد ما را تخیلی بار بیاورد نه این واقعیت هستی است دیدید خیلی وقت ها شما چیزی می گویید طرف مقابل یک برداشت عجیب غریب می کند بعد شما می گویید منظور من این نبود منظور من این نبود یعنی چه؟ یعنی همین توضیح میدهیم که من داشتم این را می گفتم در حالی که شما همچین مطلبی در ذهنت نبوده است طرف مقابل از آن ممکن است برداشت بدی بکند خیلی وقت ها اینطوری است انسان را ما واقعا نشناخته ایم هرکسی برای خودش دارای دلایل زیادی است هرکاری که می کند تا ما دلایل دیگران را نشنیده ایم و دفاعیه آن ها را استماع نکرده ایم قضاوت نکنیم راجع به آنها اصلا مگر ما قاضی هستیم برای چه ما نسبت به این و آن قضاوت می کنیم این تازه برای جایی است که ما خودمان شنیده ایم خودمان دیده ایم بد تر از این جایی است که من نه شنیده ام نه دیده ام دیگران می گویند همچین چیزی هست حضرت علی علیه السلام در( خطبه ۱۴۱ نهج البلاغه)فرمود: هر کسی دیگری را به دین داری و درست کاری می شناسد دیگر نباید به حرف و حدیثی که دیگران راجع به او میگویند گوش کند تو سابقه اش را می شناسی رابطه داشته ای میدانی انسان خوبی است حال دیگران چه می گویند نباید روی یقین تو تاثیر بگذارد (خطبه ۱۴۱ نهج البلاغه)
صیرفی: نمی گویم کار سخت است اما انگار فرهنگ عمومی حاکم ما کمی فاصله دارد با فرهنگ رفتاری و سبک زندگی ائمه سلام الله علیهم اجمعین میفرمایید که بگردید نشد باز بگردید باز نشد بگویید من پیدا نکردم این خیلی جالب است اگر این شکلی نگاه کنیم چقدر خودمان آرام می شویم چقدر اختلافات و ناراحتی هایمان کم می شود و چقدر زندگی قشنگ تر می شود
استاد اسماعیلی: به جای اینکه ما طلبکار مردم باشیم خوب است خودمان را بدهکار بدانیم به جای اینکه قاضی رفتار مردم باشیم خوب است قاضی رفتار خودمان باشیم و همینطور که دوست داریم دیگران از کار ما بد برداشت نکنند چقدر خوب است که ما هم از کار دیگران نه تنها بد برداشت نمی کنیم نه تنها حمل بر صحت میکنیم حتی آنجا که خودمان دیدیم و شنیدیم و احتمال دارد بتوانیم به بدی تفسیر کنیم به بهترین شکل ممکن تفسیر کنیم ما هرچه مشکل در زندگیمان داریم برای دوری از این فرهنگ است اگر به این فرهنگ عمل می کردیم یک اختلاف در زندگی ها پیدا نمی شد یک پرونده در دادگستری تشکیل نمی شد همه اش برای این است که فاصله گرفته ایم از معارف اهل بیت ماه رمضان فرصتی بود شنیدیم خواندیم مجالس شرکت کردیم چند شب دیگر هم فرصت هست از چیز هایی که می شنویم باید در زندگیمان استفاده کنیم عملا! صرف اینکه ما قرآن به سر بگیریم که کفایت نمی کند لازم هست ولی کافی نیست عمل ما در روز های آینده و سال آینده نشان می دهد که عمل شب قدر صادق بودیم یا نمایش بازی می کردیم خدا به ما کمک کند که صادقانه بر این عهدی که بستیم بمانیم" و ما بدلوا تبدیلا "درباره ما هم صدق بکند
صیرفی: خیلی متشکر و ممنون هستم از لطف و آقایی و بزرگواری حضرت عالی از همراهی شما کمال تشکر و سپاس را دارم خدا را به وجاهت امیرالمؤمنین علی علیه السلام قسم می دهیم و دعا می کنیم الهی چنان کن سرانجام کار تو خوشنود باشی و ما رستگار
